Author: Castelein, Matthijs de
Title: DE | Conste van Rhetorijcken/al- | (...) ancommers ende beminders der zel- | uer/een zonderlinghe Exemplaer/ ende lee- | rende voorbeelt/ niet alleen soorten ende sneden van | dichte/nemaer oock/in alles dat der edelder const | van Poësien competeert/ ende aencleeft. | Wtghestelt in dichte/ by wylent | H. Matthijs de Casteleyn/ | Priester ende excellent | Poëte moderne. |
Description: Te Ghendt, By Jan van Salenson/ wonende op de Hoochpoorte/inden gau- den Bybel. Met Gratie ende Privileg(...), (z.j.) [na 1571]. 8º; (X [van XVI]) 176 pp. + Het 'schaeckbert'. (met doorlopende signatuur doch ongepagineerd:) Baladen van Doornijcke | ghemaect door H Matthijs de Castelein | Priester / ende excellent Poete moderne. | Incarnatien. | Notabel ingienen Edel Artisten | Wien ick hiernaer wensche Christus choor rijcke | Neemt in dancke/ als Philomercuristen | Dit cleen boucxken/ ghedicteert op Doornijcke. | (portret [Karel V]) | Matth. | Wacht wel tSlot Castelein. | Te Gendt/ | (...) de Weduwe van Gheeraert van Salenson in den | Bybel/ door Gillis vanden Rade. (32) pp. plus 1 blad (buiten de paginering) met 2 illustraties (recto en verso) over de hele pagina: houtsneden, verder in de tekst 1 half paginagrote illustratie: houtsnede. contemporain perkamenten omslag, vlakke rug, platten met elk 2 gaatjes (voor de linten); nieuwe schutbladen; beide titelpagina's, schaakbord en 7 bladen uit de Balade van Doornick aan de rand verstevigd, band 'zeitgemaß' vergoord. Uit dit exemplaar ontbreekt, naast de kennelijk weggesneden maar nooit aangevulde bladen *7 en *8, het blad *2. Enkele stempels vorige eigenaar A.J. de Jong op de nieuwe schutbladen. NCC: deze uitgave: 1 exemplaar (UBA). Belgica Typographica tezamen met uitgave 1571: 3 exemplaren. Deze druk is volgens Bibliotheca Belgica (C 156) geen nieuwe druk maar de druk van 1571 (C 155) waarvan enkele bladen en ook een katern in de Balade van Doornijcke verwijderd/ cq. veranderd werden, waarbij delen van de oorspronkelijke tekst van 1571 of uitgesneden zijn en door andere teksten vervangen, of juist alleen maar 'verwijderd' werden, en in het geval van katern O, vermeerderd. Ook werd aan de Balade van Doornijcke een blad met 2 paginagrote illustraties: houtsneden toegevoegd. Volgens Van Leeuwen, Matthijs de Castelein en zijne Const van Rhetoriken, 1894, is de uitgave van 1571 hiermee geactualiseerd omdat er inmiddels een vermeerderde editie in 1573-1574 bij Ghileyn Manilus te Gent verschenen was. Een vergelijking tussen een exemplaar van 1571 (UB Utrecht) en een exemplaar van de hierboven beschreven in de UB Amsterdam aanwezige editie Jan van Salenson z.j. leverde het volgende op: Nieuw gedrukte of veranderde bladen (alle dus recto en verso) zijn: titelpagina, verso in plaats van Octroy: 'Beminde le?er' plus inhoudsopgave (waaraan niet geheel voldaan wordt in de uitgave), *2 recto en verso: Den Drucker, in het exemplaar UBA van de uitgave z.j. worden de laatste 4 regels enigszins gewijzigd (duidelijk op de pers gebeurd), * 7: laatste pagina met Tafel [deze blijft zo gehandhaafd, in het exemplaar UBA: daar nieuw blanco stuk erin gezet waardoor in dat exemplaar echter van beide pagina's de onderste helft vervalt, bij verso Author ad librum sum: alle regels na de regel Et quum Cecropian en het jaartal 1548], *8 in 1571: Guillaume van Hauweghen en verso: Tot de le?er, dit blad *8 wordt in het exemplaar UBA achterin geplakt en wordt dan: De regulen va de Refereynen, en verso hier hendt de Tafel. Katern O in 1571 met tekst t/m 3r (verso = drukkersmerk) wordt niet alleen opnieuw gezet maar ook, waarbij 1 half paginagrote illustratie (houtsnede) wordt toegevoegd, uitgebreid tot O8. Het drukkersmerk vervalt hier. Ook wordt in de uitgave z.j. een nieuw (doch slordiger) gezet Schaeckbert aangetroffen (in ons exemplaar conform exemplaar UBA).

Keywords: Rederijkers/16th Century,rederijkers/Rhetoricians/Rhétorique,